Ηλεκτρονικός Υπολογιστής (Η/Υ) Atari 1040 STF

Η σειρά Atari ST ήταν μία σειρά προσωπικών ηλεκτρονικών υπολογιστών από μία εταιρία με παράδοση στις κονσόλες βιντεοπαιχνιδιών. Το πρώτο μοντέλο της σειράς, ο 520 ST, εμφανίστηκε το 1985 (ενώ ο 1040 STF κυκλοφόρησε την επόμενη χρονιά). Ανήκε στην κατηγορία υπολογιστών  16 / 32 bit,  που διαδέχθηκαν τους 8-bit, όπως δηλώνει το όνομα “ST” από τις λέξεις “Sixteen / Thirty two”. Στην ίδια κατηγορία ανήκει ο Macintosh  και η Commodore Amiga. Ο Macintosh του 1984 ήταν ο πρώτος προσωπικός υπολογιστής που χρησιμοποίησε γραφικό περιβάλλον εργασίας (ή επικοινωνίας) GUI (Graphical User Interface), και ποντίκι όμως η οθόνη του ήταν μονοχρωματική μικρού μεγέθους. Έτσι o 520 ST είναι ο πρώτος με γραφικό περιβάλλον εργασίας και έγχρωμη bitmapped οθόνη που χρησιμοποιούσε μία ειδική έκδοση του λειτουργικού συστήματος GEM της Digital Research σε συνεργασία με την Atari. Ήταν ο πρώτος που υποστήριζε ολοκληρωμένα το πρωτόκολο σύνθεσης μουσικής MIDI με το οποίο έγινε η σύνθεση και η παραγωγή πολλών μεγάλων μουσικών επιτυχιών της δεκαετίας του 90. Από την άλλη πλευρά, η Amiga, αν και είχε ίσως καλύτερες δυνατότητες στα γραφικά και στον ήχο, κυκλοφόρησε μερικούς μήνες αργότερα και έχασε το προβάδισμα, τουλάχιστον ως το 1987 με την εμφάνιση της Amiga 500.
O 1040 ST είναι η βελτιωμένη έκδοση του 520 ST, όπου η μνήμη έχει διπλασιαστεί στο 1 MB από τα 512 ΚΒ, ενώ το τροφοδοτικό και ο οδηγός δισκέτας (Floppy Disk Drive) έχουν ενσωματωθεί στο σώμα του υπολογιστή – αυξάνοντας το μέγεθος του αλλά απλοποιώντας τις συνδεσμολογίες με τα καλώδια. Μάλιστα ήταν ο πρώτος υπολογιστής με RAM 1MB που στοίχιζε μόλις 1000 δολλάρια αντί των 3.000 δολλαρίων των άλλων υπολογιστών με την ίδια RAM.
Η ιστορία του ST
Ο ST δημιουργήθηκε σε μία «ταραγμένη» εποχή.
Το 1984, η Atari, κορυφαία στις κονσόλες βίντεο παιχνιδιών στις αρχές του 1980, βρισκόταν σε οικονομικό αδιέξοδο: το κοινό προτιμούσε τους προσωπικούς υπολογιστές οι οποίοι ήταν γρηγορότεροι και είχαν περισσότερες δυνατότητες. Ήδη ο μηχανικός της Jay Miner είχε αποχωρήσει (1982) -μετά την απόρριψη από την Atari- και είχε ιδρύσει την δική του εταιρεία, την Amiga, με στόχο να αναπτύξει ένα νέο chipset, το Lorraine. Μάλιστα το 1983 έχει ζητήσει οικονομική βοήθεια από την Atari με αντάλλαγμα την αποκλειστική χρήση του νέου chipset από την Atari για ένα χρόνο.
Στις 13 Ιανουαρίου 1984, μετά τη μεγάλη επιτυχία του Commodore 64, ο ιδρυτής της Jack Tramiel αποχωρεί από την εταιρεία παίρνοντας μαζί του πολλούς ικανούς μηχανικούς. Ο λόγος είναι ότι θέλει να δημιουργήσει ένα οικονομικό προσωπικό υπολογιστή πιο γρήγορο και με γραφικό περιβάλλον εργασίας, που βρίσκει αντίθετο το μεγαλομέτοχο της Commodore. Σχεδόν αμέσως ανακοινώνει τον νέο υπολογιστή και τον Μάιο του ίδιου έτους (1984) παρουσιάζει ένα πρωτότυπο, προκαλώντας την Commodore να καταθέσει αγωγή για κλοπή τεχνογνωσίας. Ο Tramiel αναζητά μία εταιρία υπολογιστών για να έχει τη βάση παραγωγής και διακίνησης του νέου υπολογιστή. Επισκέπτεται την Amiga, όπου το νέο chipset του τραβά την προσοχή αλλά τελικά αγοράζει την Atari (1984) που έχει ένα μεγάλο δίκτυο διακίνησης προϊόντων σε όλο τον κόσμο. Εντελώς τυχαία ανακαλύπτει την σύμβαση της Amiga με την Atari σχετικά με την αποκλειστική χρήση του νέου chipset για ένα χρόνο.
Η Amiga συνεχίζει να έχει οικονομικά προβλήματα και στρέφεται στην Commodore που ενδιαφέρεται για το νέο chipset. Μόλις πληροφορείται ότι θα πρέπει να περιμένει ένα έτος λόγω της αποκλειστικής του χρήσης από την Atari, προσφέρει 500.000 δολάρια στην Atari και τον Tramiel. Ο Tramiel βρίσκει την ευκαιρία να ζητήσει την αποκλειστική χρήση του νέου chipset δικαστικά (1984) και η Commodore σταματά τις εργασίες πάνω στο νέο υπολογιστή.
Το αποτέλεσμα είναι να κυκλοφορήσει ο 520 ST μερικούς μήνες νωρίτερα από τον Amiga της Commodore. Τον Ιούλιο του 1985 ο 520 ST ήταν ευρέως διαθέσιμος ενώ η Amiga τα κατάφερε την επόμενη χρονιά (1986).
Ο 520 ST
Ο επεξεργαστής του Atari 520-ST ήταν ο Motorola 68000 των 16/32 bit. Επιπλέον διέθετε επεξεργαστή ήχου, τον Yamaha YM2149F, που ήταν μία παραλλαγή του General Instruments AY-3-8910.
Ήταν ο πρώτος υπολογιστής με έγχρωμο bitmapped γραφικό περιβάλλον εργασίας TOS (The Operating System ή Tramiel’s Operation System) το οποίο προέκυψε από τη συνεργασία της Atari με την Digital Research. Αρχικά ο Tramiel επικοινώνησε με τη Microsoft, όμως τα Windows χρειαζόταν δύο χρόνια για να προσαρμοστούν στον νέο υπολογιστή. Η ιδέα να δημιουργήσει η Atari  το δικό της λειτουργικό απορρίφθηκε αμέσως καθώς δεν υπήρχε προηγούμενη εμπειρία. Τελικά αποφασίσθηκε να χρησιμοποιηθεί το λογισμικό της Digital Research που δεν ήταν ακόμη έτοιμο – έτσι ένα επιτελείο μηχανικών με επικεφαλής τον Jason Loveman, της Atari “μετακόμισε” στην Digital Research. Το αποτέλεσμα ήταν το  “GEM” , όμως φάνηκε ότι χρειαζόταν ένα disk operating system (DOS) που οδήγησε στο GEMDOS. Το GEMDOS αποτέλεσε τμήμα του Atari TOS (The Operating System ή Tramiel’s Operating System ) που ήταν αντίστοιχο του MS-DOS.
Ο νέος υπολογιστής αρχικά δεν είχε μεγάλη απήχηση εξαιτίας της δυσπιστίας του κοινού, λόγω της χαμηλής τιμής, της εξωτερικά φθηνής κατασκευής, του μικρού χρόνου σχεδιασμού και υλοποίησης και κυρίως της διαμάχης ανάμεσα στον Tramiel και τους δημιουργούς λογισμικού. Στις αρχές του 1985 ο νέος υπολογιστής στάλθηκε σε δημοσιογράφους, δημιουργούς λογισμικού, ομάδες χρηστών υπολογιστών και σύντομα οι πωλήσει αυξήθηκαν. Μέχρι τον Νοέμβριο είχαν πωληθεί περισσότεροι από 50.000 υπολογιστές. Παράλληλα οι δημιουργοί λογισμικού ενδιαφέρθηκαν για τον νέο υπολογιστή ώστε να εμφανιστούν πολλά προγραμμάτα για τον ST από το Νοέμβριο του 1985 – κάτι που μεγάλωσε το προβάδισμα σε σχέση με την Amiga.
Αξίζει να σημειώθεί ότι μπορούσε να χρησιμοποιεί το πρόγραμμα Cubase για σύνθεση μουσικής, ένα πρόγραμμα που κυριάρχησε στη σύνθεση μουσικής και παραγωγή μουσικών δίσκων την εποχή 80 – 90.
Ο 520 ST ήταν σε χαμηλότερη τιμή από τους ανταγωνιστές του και ήταν πιο γρήγορος από αρκετούς. Ειδικά εκτός της Αμερικής ήταν μία πολύ προσιτή λύση καθώς η μετατροπή συναλλάγματος εκτόξευε τις τιμές.
Το μοντέλο 1040-STF εμφανίστηκε το 1986 και ουσιαστικά ήταν ένα 520ST με διπλάσια RAM,  1 MB και με ενσωματωμένο το τροφοδοτικό και τον οδηγό δισκέτας (floppy disk drive).  Βέβαια αυτό σήμαινε ότι ο υπολογιστής ήταν λίγο μεγαλύτερος σε μέγεθος αλλά λιγότερο πολύπλοκος σε συνδεσμολογίες και καλώδια. Η υποδοχή για το ποντίκι και το joystick βρίσκονται κάτω από το πληκτρολόγιο. Η τιμή του ήταν δελεαστική καθώς ήταν ο πρώτος υπολογιστής με RAM 1MB που κόστιζε 999 δολλάρια σε αντίθεση με τους υπόλοιπους που ξεπερνούσαν τα 2.500 δολλάρια. Το γράμμα “F” φαίνεται να αποτελεί μυστήριο αφού άλλες φορές εμφανίζεται ενώ άλλες φορές εξαφανίζεται. Δηλαδή διάφορα άρθρα σε περιοδικά ξεκινούν με αναφόρα στον 1040STF και στη συνέχεια μιλούν για τον 1040ST. Σύμφωνα με μία εκδοχή, το “F” αφορά την ενσωμάτωση του Floppy Disk Drive στο κυρίως σώμα του υπολογιστή. Αντίθετα ο 104STFM περιέχει ένα επιπλέον πρόγραμμα για χρήση τηλεόρασης στη θέση της οθόνης.
Σχετικά με τον σχεδιασμό ακολουθεί τις γραμμές του 520 ST. Ο Ira Velinsky, επικεφαλής της ομάδας σχεδιασμού της Atari, του έδωσε το σχήμα σφήνας με έντονες γωνίες. Μία σειρά ανοιγμάτων στο πίσω μέρος, επέτρεπε τον εξαερισμό του. Τα πλήκτρα λειτουργιών (Function Keys) έχουν σχήμα ρόμβου. Εξωτερικά έμοιαζε με τους υπολογιστές της εποχής, όπως ο Commodore 64, αλλά επιπλέον διέθετε και τα «βελάκια» - τα πλήκτρα που μετακινούν τον κέρσορα- και μία περιοχή με πλήκτρα για τους αριθμούς. Στον 1040, στο κυρίως σώμα ενσωματώθηκε και το τροφοδοτικό και ο οδηγός δισκέτας αυξάνοντας λίγο το μέγεθος.
Διέθετε θύρα σειριακή για εκτυπωτή, θύρα για τα περίφημα joystic της Atari, θύρα για το ποντίκι, και δύο θύρες MIDI (εισόδου και εξόδου σήματος). Η θύρα για τον εκτυπωτή μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για σύνδεση δύο επιπλέον Joysticks – με τον κατάλληλο μετατροπέα. Επιπλέον διέθετε θύρα για σύνδεση με οθόνη, θύρα ACSI (παρόμοια με την SCSI) για σύνδεση με μονάδες σκληρού δίσκου και εκτυπωτών laser, και θύρα για σύνδεση με οδηγό δισκέτας. Μπορούσε να διαβάσει δισκέτες που είχαν φορμαριστεί (formatted) με το MS-DOS που χρησιμοποιούσαν οι υπολογιστές IBM αν και οι IBM δεν μπορούσαν να διαβάσουν δισκέτες που είχαν φορμαριστεί (formatted) στο Atari.
Υπήρχαν μουσικοί παραγωγοί που συνέχιζαν να χρησιμοποιούν τον 1040ST ως το 2016!