Φωτογραφική μηχανή Graflex Speed Graphic

Πρόκειται για την φωτογραφική μηχανή που κατέγραψε τις πιο σημαντικές στιγμές του 20ου αιώνα. Σήμα κατατεθέν των φωτορεπόρτερ, έχει καταγράψει στιγμιότυπα αστέρων του κινηματογράφου, πολιτικών, καθημερινής ζωής, σκηνών εγκλήματος ή του Β παγκοσμίου πόλεμου. Πολλά από αυτά εκτίθενται στα σημαντικότερα μουσεία και έχουν τιμηθεί με βραβεία Πούλιτζερ.
Είναι η καλύτερη φωτογραφική μηχανή που κατασκευάστηκε στην Αμερική. Ο εφευρέτης της είναι ο William F. Folmer που το 1898 κατασκευάζει την πρώτη Graflex με κλείστρο εστιακού επιπέδου. Το 1904 βελτιώνει το κλείστρο εισάγοντας τη χρήση υφασμάτινης κουρτίνας. Η υφασμάτινη κουρτίνα φέρει ανοίγματα / παράθυρα διαφορετικών μεγεθών και τυλίγεται στο πίσω μέρος της μηχανής, ακριβώς μπροστά από το φιλμ, ή την φωτογραφική πλάκα. Με τη χρήση μοχλών η κουρτίνα μπορεί να τυλίγεται από τη μία πλευρά στην άλλη. Απελευθερώνοντας το κλείστρο, τα ειδικά ελατήρια κινούν ένα τμήμα της κουρτίνας ώστε να περάσει από τη μία άκρη στην άλλη, μαζί με το αντίστοιχο άνοιγμα / παράθυρο. Το αποτέλεσμα είναι να περνάει το φως διαμέσω του ανοίγματος στη φωτοευαίσθητη επιφάνεια. Ο χρόνος έκθεσης εξαρτάται από το άνοιγμα του «παραθύρου» και την ταχύτητα κίνησης της υφασμάτινης κουρτίνας. Μπορούσε να πάρει διάφορες τιμές ακόμη και το 1/1000 του δευτερολέπτου. Η ταχύτητα αυτή, ήταν πολύ δύσκολο να επιτευχθεί με οποιαδήποτε άλλο τρόπο καθώς τα συνήθη κλείστρα ήταν διαφραγματικά με μεταλλικά φύλλα. Η ονομασία  “Speed” οφείλεται ακριβώς στην ταχύτητα αυτή που μπορεί να «παγώνει» το χρόνο, και να αποτυπώνει αντικείμενα που κινούνται πολύ γρήγορα όπως σε αγώνες ταχύτητας ή σε αθλητικά γεγονότα. Επίσης, δεν επηρεάζει την λήψη η κίνηση του φωτογράφου. Και στις δύο περιπτώσεις οι φωτογραφίες ήταν εξαιρετικά καθαρές ή εστιασμένες ή «νεταρισμένες» - κατά τη φωτογραφική διάλεκτο. Το κλείστρο εστιακού επιπέδου με κουρτίνα ήταν τόσο αποτελεσματικό που χρησιμοποιήθηκε για περισσότερα από 60 χρόνια ως το 1973. Από την άλλη πλευρά, η ύπαρξη κλείστρου στο σώμα της μηχανής, της έδινε τη δυνατότητα χρήσης φακών που δεν διέθεταν το δικό τους κλείστρο (barrel lens). Με άλλα λόγια η Speed Graphic ήταν η μοναδική που διέθετε δύο κλείστρα: το εστιακού επιπέδου στο σώμα της μηχανής και το κλείστρο του φακού. Από το 1947 εμφανίζεται το πλήκτρο στο μπροστινό τμήμα της μηχανής που συγρονίζει τα δύο κλείστρα και  ενεργοποιεί το φλας.
Η μηχανή είναι «μεγάλου φορμά» δηλαδή το μέγεθος των εικόνων που καταγράφονται στο φιλμ είναι 4 x 5 ιντσών ή 10,16 x 12,70 cm. Το μεγάλο μέγεθος του φιλμ σημαίνει ότι οι εικόνες έχουν μεγαλύτερη ευκρίνεια ή, όπως θα λέγαμε σήμερα, εξαιρετική ανάλυση.
Το 1905 στην πρώτη της έκδοση, χρησιμοποιούσε φωτογραφικές πλάκες. Στη συνέχεια σχεδιάστηκαν από την εταιρεία Graflex διαφορετικές «πλάτες» που επέτρεπαν τη χρήση φύλλων φιλμ τοποθετημένων σε ειδικές θήκες (film holders). Για να μην υστερεί σε σχέση με τις μηχανές που δεν χρειαζόταν να τοποθετούνται καινούρια φύλλα φιλμ σε κάθε λήψη, σχεδιάστηκε το Grafmatic Film Holder, που έδινε τη δυνατότητα 6 λήψεων. Εναλλακτικά μπορούσε να χρησιμοποιηθεί φιλμ σε ρολό, με τη χρήση ειδικού εξαρτήματος, ή φιλμ polaroid. Η συγκεκριμένη μηχανή της συλλογής (δεκαετία 1950) φέρει την πλάτη Grafloc με πτυσσόμενα μεταλλικά φύλλα που «κόβουν» το φως του περιβάλλοντος ώστε να είναι ευκρινής η εικόνα στο θαμπόγυαλο. Με αυτό τον τρόπο ο φωτογράφος βλέπει την εικόνα όπως ακριβώς θα τυπωθεί στο φιλμ – μέσα από το φακό ή Through The Lens (TTL). Από το 1947, που εμφανίστηκε το μοντέλο  Pacemaker Speed Graphic, ο φακός μπορεί να μετακινείται προς τα πάνω ή προς τα κάτω, ή «στρίβει» ή και τα δύο, παραμορφώνοντας την τελική εικόνα, καθιστώντας απαραίτητη τη χρήση του θαμπόγυαλου, ώστε ο φωτογράφος να βλέπει τι ακριβώς θα φωτογραφήσει.
Οι δυνατότητες της μηχανής δεν σταματούν εδώ. Η μηχανή διαθέτει τρία σκόπευτρα: ένα μεταλλικό πλαίσιο, ένα περιστρεφόμενο πλαίσιο που σε συνδυασμό με το προηγούμενο διορθώνει την παράλλαξη, και ένα οπτικό με διόρθωση ανάλογα με το φακό που χρησιμοποιείται.  Η εστίαση επιτυγχάνεται με τη βοήθεια του αποστασιόμετρου (rangefinder) Kalart, που βρίσκεται στο πλαϊνό τμήμα της μηχανής, και λειτουργεί με τα δύο γρανάζια μετακίνησης του φακού. Το φλας τοποθετείται στην άκρη του αποστασιόμετρου -διακρίνεται η υποδοχή στις φωτογραφίες.
Ο χειρισμός της φαίνεται πολύπλοκος καθώς δεν υπάρχουν δικλείδες ασφαλείας που να αποτρέπουν τη διπλοέκθεση, την διάχυση φωτός στο φιλμ και άλλα «ατυχήματα». Στην πραγματικότητα όμως, με λίγη εξάσκηση, η χρήση της μπορεί να γίνει πολύ εύκολη και να αναδείξει τις ικανότητες του κάθε φωτογράφου. Η γοητεία της εξακολουθεί να αγγίζει τους φωτογράφους ακόμη και σήμερα. Ο David Burnett χρησιμοποίησε με μία Pacemaker Speed Graphic -σαν αυτή της συλλογής- για την κάλυψη των Ολυμπιακών Αγώνων του Λονδίνου ( 2012). Σύμφωνα με τους συναδέλφους του πέτυχε τις καλύτερες λήψεις.
Δωρεά του κ.Διονυσόπουλου Παύλου