Βάση δεδομένων ψηφιοποιημένων αντικειμένων

Φανός ασφαλείας ορυχείου

Φανός ασφαλείας ορυχείου
Οι συνθήκες εργασίας στα ανθρακωρυχεία το 1800 ήταν πολύ δύσκολες. Πέρα από τον κίνδυνο κατάρρευσης στοών και εγκλωβισμού των εργατών, υπήρχε και το καθημερινό πρόβλημα της ποιότητας του αέρα καθώς και η έλλειψη φωτισμού. Οι πρώτες προσπάθειες για φωτισμό με λυχνίες με εκτεθειμένη φλόγα είχαν προκαλέσει πολλά ατυχήματα, καθώς η ύπαρξη μεγάλων ποσοτήτων σκόνης άνθρακα αλλά και άλλων εύφλεκτων ουσιών, όπως μεθανίου ή υδρόθειου ή μονοξείδιου του άνθρακα, οδηγούσε συχνά σε εκρήξεις. Τα καυσαέρια που παράγονταν από την έκρηξη, προκαλούσαν και άλλες ανθρώπινες απώλειες λόγω ασφυξίας - καθώς δεν υπήρχε πλέον καθόλου οξυγόνο.
Πολλοί τεχνικοί και επιστήμονες ασχολήθηκαν με την εφεύρεση μιας λάμπας ασφαλείας που να αποτρέπει τον κίνδυνο εκρήξεων αλλά και να δίνει ενδείξεις για την ποιότητα του αέρα. Έτσι μετά από μια μακρά πορεία βελτιώσεων, προέκυψε ο φανός ασφαλείας που αποτελείται από τα εξής μέρη:
  • τη βάση όπου υπάρχει βαμβάκι ή ύφασμα ποτισμένο με το καύσιμο υγρό,
  • το γυάλινο περίβλημα που απομονώνει το φυτίλι ύψους μερικών εκατοστών
  • το κλειστό πυκνό μεταλλικό πλέγμα που προσαρμόζεται στο γυάλινο περίβλημα, συνήθως ήταν διπλό
  • το διάτρητο μεταλλικό περίβλημα που καλύπτει το μεταλλικό πλέγμα.
Το γυαλί απομονώνει τη φλόγα ώστε να μην έρχεται σε απευθείας επαφή με τον αέρα του ορυχείου,  να μην σβήνει από ξαφνικές ριπές αέρα, αλλά και να διαχέει όσο γίνεται περισσότερο φως. Το μεταλλικό πλέγμα με τις πολύ μικρές οπές διατηρεί χαμηλή την θερμοκρασία στο εσωτερικό της λάμπας, γιατί ο αέρας δυσκολεύεται να περάσει στο χώρο της φλόγας, και έτσι αποτρέπονται οι εκρήξεις. Το μεταλλικό περίβλημα έχει οπές στο πάνω και στο κάτω μέρος του για την κυκλοφορία του αέρα στο εσωτερικό της λάμπας.
Η λάμπα ασφαλείας μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και για τον έλεγχο του αέρα στις στοές:
  • αν έσβηνε, δήλωνε την απουσία οξυγόνου και την περίσσεια διοξειδίου του άνθρακα –οπότε η ατμόσφαιρα ήταν αποπνικτική
  • αν αποκτούσε  γαλάζια απόχρωση στην άκρη της φλόγας, δήλωνε την παρουσία εύφλεκτου αερίου –κυρίως μεθανίου.  Όσο πιο έντονη ήταν η γαλάζια απόχρωση, τόσο μεγαλύτερη ήταν η περιεκτικότητα σε εύφλεκτο αέριο –άρα και κίνδυνος έκρηξης.
Οι λάμπες ασφαλείας χρησιμοποιήθηκαν μέχρι τις πρώτες δεκαετίες του 1900 όπου αντικαταστάθηκαν από τις ηλεκτρικές λάμπες και αργότερα από τους φακούς κεφαλής  με μπαταρία. Παρόλα αυτά, μέχρι το 1950 εξακολουθούσαν να χρησιμοποιούνται κυρίως για τον έλεγχο της ποιότητας του αέρα και για την καύση του μεθανίου στις στοές.
Φανός ασφαλείας για την είσοδο σε αποχετευτικά δίκτυα. Χρησιμοποιήθηκε στον ΟΑΘ (Οργανισμό Αποχέτευσης Θεσσαλονίκης). Η δωρεά έγινε εις την μνήμη του πρώτου Διευθυντή του ΟΑΘ, Ολύμπιου Πετράκη
  • Τίτλος
    Φανός ασφαλείας ορυχείου
  • Τύπος
    Μέσα φωτισμού
  • Θέμα
    Εργαλεία/Μηχανές
  • Περιγραφή
    Οι συνθήκες εργασίας στα ανθρακωρυχεία το 1800 ήταν πολύ δύσκολες. Πέρα από τον κίνδυνο κατάρρευσης στοών και εγκλωβισμού των εργατών, υπήρχε και το καθημερινό πρόβλημα της ποιότητας του αέρα καθώς και η έλλειψη φωτισμού. Οι πρώτες προσπάθειες για φωτισμό με λυχνίες με εκτεθειμένη φλόγα είχαν προκαλέσει πολλά ατυχήματα, καθώς η ύπαρξη μεγάλων ποσοτήτων σκόνης άνθρακα αλλά και άλλων εύφλεκτων ουσιών, όπως μεθανίου ή υδρόθειου ή μονοξείδιου του άνθρακα, οδηγούσε συχνά σε εκρήξεις. Τα καυσαέρια που παράγονταν από την έκρηξη, προκαλούσαν και άλλες ανθρώπινες απώλειες λόγω ασφυξίας - καθώς δεν υπήρχε πλέον καθόλου οξυγόνο.
    Πολλοί τεχνικοί και επιστήμονες ασχολήθηκαν με την εφεύρεση μιας λάμπας ασφαλείας που να αποτρέπει τον κίνδυνο εκρήξεων αλλά και να δίνει ενδείξεις για την ποιότητα του αέρα. Έτσι μετά από μια μακρά πορεία βελτιώσεων, προέκυψε ο φανός ασφαλείας που αποτελείται από τα εξής μέρη:
    • τη βάση όπου υπάρχει βαμβάκι ή ύφασμα ποτισμένο με το καύσιμο υγρό,
    • το γυάλινο περίβλημα που απομονώνει το φυτίλι ύψους μερικών εκατοστών
    • το κλειστό πυκνό μεταλλικό πλέγμα που προσαρμόζεται στο γυάλινο περίβλημα, συνήθως ήταν διπλό
    • το διάτρητο μεταλλικό περίβλημα που καλύπτει το μεταλλικό πλέγμα.
    Το γυαλί απομονώνει τη φλόγα ώστε να μην έρχεται σε απευθείας επαφή με τον αέρα του ορυχείου,  να μην σβήνει από ξαφνικές ριπές αέρα, αλλά και να διαχέει όσο γίνεται περισσότερο φως. Το μεταλλικό πλέγμα με τις πολύ μικρές οπές διατηρεί χαμηλή την θερμοκρασία στο εσωτερικό της λάμπας, γιατί ο αέρας δυσκολεύεται να περάσει στο χώρο της φλόγας, και έτσι αποτρέπονται οι εκρήξεις. Το μεταλλικό περίβλημα έχει οπές στο πάνω και στο κάτω μέρος του για την κυκλοφορία του αέρα στο εσωτερικό της λάμπας.
    Η λάμπα ασφαλείας μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και για τον έλεγχο του αέρα στις στοές:
    • αν έσβηνε, δήλωνε την απουσία οξυγόνου και την περίσσεια διοξειδίου του άνθρακα –οπότε η ατμόσφαιρα ήταν αποπνικτική
    • αν αποκτούσε  γαλάζια απόχρωση στην άκρη της φλόγας, δήλωνε την παρουσία εύφλεκτου αερίου –κυρίως μεθανίου.  Όσο πιο έντονη ήταν η γαλάζια απόχρωση, τόσο μεγαλύτερη ήταν η περιεκτικότητα σε εύφλεκτο αέριο –άρα και κίνδυνος έκρηξης.
    Οι λάμπες ασφαλείας χρησιμοποιήθηκαν μέχρι τις πρώτες δεκαετίες του 1900 όπου αντικαταστάθηκαν από τις ηλεκτρικές λάμπες και αργότερα από τους φακούς κεφαλής  με μπαταρία. Παρόλα αυτά, μέχρι το 1950 εξακολουθούσαν να χρησιμοποιούνται κυρίως για τον έλεγχο της ποιότητας του αέρα και για την καύση του μεθανίου στις στοές.
    Φανός ασφαλείας για την είσοδο σε αποχετευτικά δίκτυα. Χρησιμοποιήθηκε στον ΟΑΘ (Οργανισμό Αποχέτευσης Θεσσαλονίκης). Η δωρεά έγινε εις την μνήμη του πρώτου Διευθυντή του ΟΑΘ, Ολύμπιου Πετράκη
  • Δημιουργός
  • Πηγή
  • Εκδότης
    Κέντρο Διάδοσης Επιστημών & Μουσείο Τεχνολογία
  • Ημερομηνία
  • Συνεισφέρων
  • Δικαιώματα
    http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/gr/deed.el
  • Σχέση
  • Μορφή
    Ύψος:0.28 m, Διάμετρος:0.09 m,
  • Γλώσσα
    gre
  • Αναγνωριστικό
  • Εναλλακτικά σχήματα
  • Ψηφιακά Αρχεία