Ύσπληγα

Ένα από τα προβλήματα που αντιμετώπισαν οι αρχαίοι Έλληνες στη διεξαγωγή επίσημων αγώνων δρόμου ήταν η εξασφάλιση της ταυτόχρονης εκκίνησης των αθλητών. Για το σκοπό αυτό, οι μηχανικοί επινόησαν και κατασκεύασαν ένα σύστημα φραγμού, που ονομάζεται ύσπληγα. Ο φραγμός ήταν δύο οριζόντια σκοινιά, ένα στο ύψος των γονάτων και ένα στο ύψος του στήθους. Τον τοποθετούσαν μπροστά από τους δρομείς ώστε να εμποδίζει τις πρόωρες εκκινήσεις. Τα σχοινιά στερεωνόταν σε κατακόρυφους ξύλινους πασσάλους, τους αγκώνες, όπως διακρίνεται σε αγγειογραφία παναθηναϊκού αμφορέα, του 344/3 π.Χ. Οι αγκώνες εμφυτεύονταν μέσα σε απλούς μηχανισμούς ισχυρά συστραμμένων νεύρων ζώων, προδρόμους των ελατηρίων, που ονομαζόταν νευρά. Οι μηχανισμοί με τα στριμμένα νεύρα βρίσκονταν σε λίθινες βάσεις, κατάλοιπα των οποίων βρέθηκαν σε τέσσερα αρχαία ελληνικά στάδια: της Ισθμίας, της Επιδαύρου, της Νεμέας και της Κορίνθου. Οι μηχανισμοί με τα νεύρα ανάγκαζαν τους αγκώνες να είναι οριζόντιοι πάνω στο έδαφος. Με τη χρήση σκοινιού, οι αγκώνες σηκωνόταν, γινόταν κατακόρυφοι, στρίβωντας περισσότερο τα νεύρα και διατηρώντας το φραγμό μπροστά στους δρομείς. Ο αφέτης κρατούσε το σκοινί αυτό στεκόμενος πίσω από τους αθλητές. Τη στιγμή που άφηνε το σκοινί, δινόταν η εκκίνηση του αγωνίσματος. Τα συστρεμμένα νεύρα, καθώς ξετυλιγόταν, έριχναν τους αγκώνες στο έδαφος, παρασύροντας τον φραγμό και ελευθερώνοντας το δρόμο στους αθλητές.
Το ομοίωμα του συστήματος της ύσπληγος, σε φυσικό μέγεθος, τοποθετήθηκε στην αρχική του θέση στο στάδιο της Νεμέας και λειτούργησε άψογα σε 52 εκκινήσεις, κατά τη διεξαγωγή αγώνων δρόμου σύμφωνα με τα αρχαία πρότυπα το 1996.