Χωροβάτης Ήρωνα

Αρχιτεκτονικό και τοπογραφικό όργανο, πρόγονος του σημερινού αλφαδιού, χρησιμοποιούμενο στη μέτρηση των κλίσεων διαφόρων επιφανειών, σε τοπογραφικές σκοπεύσεις κ.ά. Το όργανο περιγράφει ο Ήρων ο Αλεξανδρινός στο έργο του Περί Διόπτρας, εξηγώντας με ποιον τρόπο ο μηχανικός Ευπαλίνος από τα Μέγαρα χάραξε το γνωστό Ευπαλίνειο όρυγμα στο σημερινό Πυθαγόρειο της Σάμου, το 520 π.Χ. Ο χωροβάτης θεωρείται απαραίτητο συμπλήρωμα του άλλου αξιόλογου οργάνου του Ήρωνα, της διόπρας.
Ουσιαστικά, ο χωροβάτης είναι τοπογραφικό όργανο που χρησιμοποιείται για χωροσταθμήσεις, δηλαδή μετρήσεις του ύψους διαφόρων σημείων της γήινης επιφάνειας. Με άλλα λόγια, μπορεί να καθοριστεί το ύψος ενός σημείου ή η υψομετρική διαφορά ανάμεσα σε δύο σημεία, να χαραχθούν οι ισοϋψείς γραμμές μιας εδαφικής περιοχής, να συλλεχθούν τα απαραίτητα στοιχεία για τη χάραξη δρόμων ή για την πραγματοποίηση χωματουργικών έργων και να καθοριστεί το επίπεδο ή η κλίση της επιφάνειας μιας οικοδομικής κατασκευής.
Ο χωροβάτης παρέχει την οριζόντια γραμμή σκόπευσης χάρη στην οποία υπολογίζονται οι υψομετρικές διαφορές. 
Σήμερα, η υψομετρική διαφορά δύο σημείων μετριέτραι με την παρακάτω διαδικασία: Στο ένα σημείο τοποθετείται η σταδία με τη βαθμονομημένη κλίμακα, ενώ στο άλλο τοποθετείται ο χωροβάτης που πρέπει να είναι εντελώς οριζόντιος. Ο χωροβάτης σκοπεύει τη σταδία. Από την ένδειξη της σταδίας που διαβάζεται στο κέντρο του χωροβάτη και το ύψος του χωροβάτη από το έδαφος, υπολογίζεται η διαφορά ύψους των δύο σημείων (χωροβάτη - σταδίας). Αν είναι γνωστό το υψόμετρα του ενός σημείου, υπολογίζεται το υψόμετρο του άλλου. Προφανώς στην αρχαιότητα, αντί για τη σταδία θα επιλεγόταν κατάλληλο σταθερό αντικείμενο, πάνω στο οποίο μετρούσαν την υψομετρική διαφορά