Αντλία Κτησίβιου

Ο Βιτρούβιος στο 10ο Βιβλίο του (10, VII) περιγράφει το μηχανισμό αυτό και αποδίδει την εφεύρεσή του στον Κτησίβιο (μέσα του 3ου π.Χ. αι.), του οποίου το έργο έχει χαθεί. Τμήμα του έργου του Κτησίβιου που αφορά την αντλητική μηχανή, διασώζεται στην αραβική μετάφραση του συγγράμματος του μαθητή του, Φίλωνα του Βυζάντιου, Πνευματικά. Επιπλέον στοιχεία για την περιγραφή και τη λειτουργία της εμβολοφόρου αντλίας συναντούμε και στο έργο Πνευματικά του Ήρωνα του Αλεξανδρινού. Ο μηχανισμός πιθανότατα χρησιμοποιήθηκε από τους αρχαίους Έλληνες κυρίως σαν επιστημονικό όργανο και μόνο αργότερα οι Ρωμαίοι εισήγαγαν τη χρήση του σε εφαρμοσμένα πεδία όπως η ύδρευση και η πυρόσβεση, γεγονός που δικαιολογεί την έλλειψη ανασκαφικών ευρημάτων από τα ελληνιστικά χρόνια. Κατά την βυζαντινή εποχή η αντλία του Κτησίβιου χρησιμοποιήθηκε για την εκτόξευση υγρού πυρός, απ΄ όπου έγινε γνωστή και στον αραβικό κόσμο. Στην αραβική γραμματεία γίνονται αναφορές για μεταλλικές εκδοχές του μηχανισμού και για τη χρήση του σε δημόσιες εγκαταστάσεις. Τα μοναδικά αρχαιολογικά ευρήματα είναι κατασκευασμένα από ξύλο δρυός και προέρχονται από τη Δύση, όπου χρησιμοποιήθηκαν ως αντλητικοί μηχανισμοί σε ορυχεία, καράβια κλπ. Αποτελείται από δύο όμοιους κυλίνδρους που φέρουν έμβολα, τα οποία κινούνται παλινδρομικά και σε αντίθετη κατεύθυνση με τη βοήθεια ενός μοχλού. Η κίνηση αυτή δημιουργεί κενά αέρος και αναρρόφηση νερού. Τα ανοίγματα φράσσονται με κατάλληλες βαλβίδες ώστε το νερό που αναρροφάται να εξωθείται στη συνέχεια προς την έξοδο που βρίσκεται ψηλότερα από την επιφάνεια άντλησης. Η αρχή της εμβολοφόρου αντλίας που εισήγαγε ο Κτησίβιος χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα μέχρι τις αρχές του 20ου αι. στην πυρόσβεση.