Ο Ottmar Mergenthaler, Γερμανός ωρολογοποιός, το 1884, συνέλαβε την ιδέα μιας μηχανής που
- θα δημιουργεί μία ολόκληρη γραμμή ή «αράδα» ενός κειμένου
- θα τοποθετεί τη μία γραμμή μετά την άλλη, ώστε να σχηματίζεται ολόκληρη η στήλη του κειμένου, έτοιμη για εκτύπωση
- θα επιστρέφει τα τυπογραφικά στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν και
- θα τα τοποθετεί στις θέσεις τους ώστε να μπορούν να ξαναχρησιμοποιηθούν άμεσα.
Η μηχανή ονομάστηκε Linotype από το “Line” δηλαδή γραμμή και το “Type” δηλαδή εκτύπωση. Ήταν μία επανάσταση για την εποχή. Μέχρι τότε, για την εκτύπωση ενός κειμένου, η στοιχειοθεσία γινόταν «στο χέρι»: ο στοιχειοθέτης χρησιμοποιούσε το κατάλληλο πλαίσιο για το κείμενο στο οποίο τοποθετούσε ένα-ένα τα κατάλληλα γράμματα / κινητά τυπογραφικά στοιχεία μέχρι να συνθέσει ολόκληρο το κείμενο. Μετά την εκτύπωση, τα κινητά τυπογραφικά στοιχεία έπρεπε να επιστρέψουν στις θέσεις τους για να ξαναχρησιμοποιηθούν.
Με την λινοτυπική μηχανή η εργασία γινόταν πολύ γρήγορα και ευκολότερα. Τώρα ο χειριστής αρχικά ρύθμιζε το πλάτος της γραμμής και πληκτρολογούσε το κείμενο. Το πληκτρολόγιο χωριζόταν σε τρία μέρη: αριστερά ήταν τα μικρά ή πεζά γράμματα, δεξιά τα κεφαλαία και στο κέντρο τα νούμερα και οι ειδικοί χαρακτήρες. Με το πάτημα του πλήκτρου, η μήτρα για το αντίστοιχο χαρακτήρα -το μητρικό στοιχείο- ξεκινούσε από το magazine -την πλαγιαστή θήκη στο πάνω μέρος της μηχανής- και χάρη της βαρύτητας κατέληγε στην ειδική θέση, ακριβώς πάνω από το πληκτρολόγιο. Η μηχανή κρατούσε τα μητρικά στοιχεία ενωμένα, μέσα στα πλαίσια που είχε επιλέξει αρχικά ο χρήστης. Τα μητρικά στοιχεία είχαν εσώγλυφα χαραγμένους τους χαρακτήρες. Ο χρήστης μπορούσε να ελέγξει αν υπάρχει κάποιο λάθος και να αλλάξει χειροκίνητα τα αντίστοιχα μητρικά στοιχεία ώστε να απαλειφθεί το λάθος. Μόλις ολοκληρώσει τη γραμμή, με τη χρήση ενός μοχλού, η γραμμή με τα μητρικά στοιχεία εισέρχεται στο δοχείο χύτευσης. Καυτό κράμα μολύβδου, αντιμονίου και κασσίτερου πέφτει στη μητρική γραμμή και δημιουργείται το αποτύπωμα / καλούπι της γραμμής. Τώρα οι χαρακτήρες είναι εξώγλυφοι και ανάποδοι ή κατοπτρικοί. Στην έξοδο της μηχανής, στο αριστερό χέρι του χρήστη, εμφανίζεται η εξώγλυφη γραμμή / καλούπι. Οποιοδήποτε λάθος δεν μπορεί πλέον να διορθωθεί. Μπορεί όμως να ξαναδημιουργηθεί η ίδια γραμμή και να αντικαταστήσει τη γραμμή με το λάθος. Στη συνέχεια, έρχεται η επόμενη γραμμή, και έτσι γραμμή – γραμμή σχηματίζεται ολόκληρη η στήλη. Η γραμμή με τα μητρικά στοιχεία, μετά τη δημιουργία του καλουπιού, ανεβαίνει στο πάνω μέρος της μηχανής όπου το κάθε μητρικό στοιχείο ξεχωρίζει και οδηγείται στη θέση του, με βάση τις γραμμές που είναι χαραγμένες στη βάση του.
Κάθε εφημερίδα μέχρι και το 1980 είχε πολλές λινοτυπικές μηχανές για τη στοιχειοθέτηση των στηλών της. Μετά το 1980 επικράτησε η φωτογραφική μέθοδος και η χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή, αλλά η λινοτυπική μέθοδος είχε πρωταγωνιστήσει για πάνω από 100 χρόνια.
Αρχικά η μόνη εταιρία που παρήγαγε λινοτυπικές μηχανές ήταν η “Mergenthaler Linotype Company” αλλά στη συνέχεια εμφανίστηκε και η “Intertype Company” που κατασκεύαζε παρόμοιες μηχανές με μέρη από ατσάλι και αλουμίνιο αντί του χυτοσιδήρου που χρησιμοποιούσε ο Mergenthaler.